عقلانیت یکی از اصول مهم در توسعه تمدن اسلامی است که به معنای استفاده از عقل و منطق در تفکر و عمل می باشد. این مبحث در قرآن و حدیث ها نیز تأکید شده است. عقلانیت افراد و جوامع اسلامی باعث ارتقای سطح علمی و فرهنگی آنان می شود و باعث پیشرفت و توسعه اقتصادی، اجتماعی و سیاسی آنها می گردد. از طرفی، نقض عقلانیت منجر به فساد در جوامع اسلامی می شود و مانع از توسعه و پیشرفت برخی از ابعاد زندگی اجتماعی و فرهنگی آنان می گردد.