مطالبۀ مقتول از قاتل در قیامت️
در مورد حقّ النّاس روایاتی داریم که صرف حق را مطرح می کند. سپس جزئی تر می شود و حقّ جانی و حقّ مالی و امثال این ها جدا جدا مطرح می شود. امام‌باقر(ع) فرمودند:
«مَا مِنْ نَفْسٍ تُقْتَلُ بَرَّةٍ وَ لَا فَاجِرَةٍ إِلَّا وَ هِيَ تُحْشَرُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ مُتَعَلِّقَةً بِقَاتِلِهِ بِيَدِهِ الْيُمْنَى»؛ هیچ جانی نیست که کشته شود چه نیکوکار و چه فاجر، مگر اینکه روز قیامت دست راست قاتلش را می گیرد.
«يَقُولُ يَا رَبِّ سَلْ هَذَا فِيمَ قَتَلَنِي»؛ می گوید: پروردگارا! از او بپرس به چه دلیل مرا کشت.
«فَإِنْ كَانَ قَتَلَهُ فِي طَاعَةِ اللَّهِ أُثِيبَ الْقَاتِلُ الْجَنَّةَ وَ ذَهَبَ بِالْمَقْتُولِ إِلَى النَّارِ»؛ اگر قتل او در طاعت الهی بوده و به عنوان مهدور الدّم کشته شدن حقّ او بوده، به قاتل ثواب می دهند و مقتول را هم به آتش می برند.
اینجا دیگر امر نیست؛ بلکه بُردن به سوی آتش است؛ این ها ظرافت های روایت است.
«وَ إِنْ قَالَ فِي طَاعَةِ فُلَانٍ قِیْلَ لَهُ اقْتُلْهُ كَمَا قَتَلَكَ ثُمَّ يَفْعَلُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِيهِمَا بَعْدُ مَشِيَّتِهِ»1️
در این روایت حدّ بالای جانی را مطرح کرده است؛ امّا مراحل پایین تر هم مطرح شده است. در روایتی که در «محاسن» از امام علی(ع) نقل شد، آمده بود «وَ لَوْ كَفٌّ بِكَفٍّ»؛ حتی در حدّی که دستش را به دست زده باشد، شامل قصاص خداوند می شود. روایت در مورد جنبه های مالی هم وارد شده که بعداً مطرح می کنم. در همین حدّ می گویم که کار، خیلی مشکل است.
کلاً حقّ النّاس در هر بُعدی از آن در قیامت خیلی مشکل است. در مورد گناهان بین خود و خدا، وعده های زیاد داده شده است، امّا تجاوز به حقِّ غیر چنین نیست. روایت در این باب زیاد است. البت