اردبیل خلاصه ای تاریخ غنی به اعتقاد خیلی از مورخان زرتشت آذری بوده و در سوالان(سبلان) به دنیا امده است شهر های شمالی اردبیلبه مغان مشهور است که در متون زرتشی مغ به معنی روحانیان زرتشی است وجود اتشگاه های فراوان تاریخ غنی این استان را اثبات میکند در دوره اسلام اردبیل بزرگتری منبع تشیع شد (شاید میتوان گفت منبع اصلی گسترش شیعه) در دوره صفوی به یکی از مراکز آذربایجان تبدیل شد در دوره جنگ چالدران هزارن شهید اردبیل تقدیم کرد به دستور شاه اسماعیل صفوی شهدا به بفع شیخ صفی ادین اردبیلی منقل و در انجا دفن شدند به همین خاطر این بقعه به شهید گاه مشهور شد بقعه شیخ صفی در دوره قاجار کورد تاخت تا روس قرار گرفت و بیشتر کتابهاو ظروف گرانبهای تالار بقعه به غارت برده شد و تنها ظروف شکسته همکنون در این بقعه وجود دارد در تقویم رسمی ۴ مرداد ماه روز بزرگداشت شیخ صفی ادین اردبیل و استان اردبیل ثبت شد اردبیل یکی از شهر های انقلابی بود که هزاران شهید و سردار تقدیم نظام کرد همچون شهید بالازاده شهید ۱۲ ساله اردبیلی این تنها خلاصه کوچکی از دلاوری و شجاعت اردبیل است