چالش ها و راهکارهای جذب دانشجویان بین المللی در ایران
از دهه ۸۰ دلایلی همچون گسترش ارتباطات علمی و فرهنگی بین المللی، کاهش منابع مالی و بروز مسئله صندلی های خالی و افزایش تقاضای نسل جدید افغانستانی های مقیم ایران برای ورود به دانشگاه ها باعث شد تا جذب دانشجوی بین المللی به یک گزینه مطلوب برای نظام آموزش عالی و بخشی مهم از قدرت نرم ایران تبدیل شود. در کنار این ظرفیت به وجود آمده، قانونگذار در ماده (۳۵) قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت مصوب۱۳۸۰/۱۱/۲۷ و دیگر مصوبات قانونی و سیاستی اجازه جذب دانشجوی خارجی را به دستگاه های متولی داد. بااین حال تعداد دانشجویان بین المللی در ایران تا پایان دهه ۸۰ به ۲ هزار نفر نرسید. در دهه ۹۰ با تصویب نقشه جامع علمی کشور (۱۳۸۹) و قوانین برنامه پنجم (۱۳۹۴-۱۳۹۰) و ششم توسعه (۱۴۰۰-۱۳۹۶) و سند جامع روابط علمی بین المللی (۱۳۹۶) و گسترش فعالیت جامعه المصطفی العالمیه و دانشگاه آزاد اسلامی، تعداد دانشجویان بین المللی به میزان قابل توجهی افزایش یافت، به نحوی که براساس گزارش سازمان امور دانشجویان در سال ۱۴۰۰ به حدود ۱۳۰ هزار نفر رسید. گرچه مسئولان سازمان امور دانشجویان ظرفیت فعلی جذب نظام آموزش عالی ایران را تا ۲۵۰ هزار دانشجوی بین المللی هم اعلام می کنند؛ اما با وجود تأکید بر کمّیت، به کیفیت آموزشی، پژوهشی، رفاهی و فرهنگی این دانشجویان توجه چندانی نشده و از همین منظر آسیب هایی متوجه نظام آموزش عالی کشور شده است. در این زمینه نتایج بررسی ها نشان می دهد که مهم ترین موانع جذب و پذیرش دانشجویان بین المللی مستعد به ایران موضوعاتی همچون مسائل کنسولی و اقامتی، دیوان سالاری زیاد، عدم اطلاع رسانی و مسائل آموزشی است. برای رفع این موانع، پیشنهادهایی از قبیل گسترش دوره های تحصیلی بین رشته ای، تسهیل روند صدور روادید ورود اولیه و روادید عبور و مرور مکرر، شرایط اقامتی و اجازه اشتغال نخبگان غیر ایرانی، آموزش کارمندان دانشگاه، گسترش تعاملات علمی و فرهنگی با دانشگاه های کشورهای همسایه، اصلاح نظام سنجش متقاضیان بورسیه و ایجاد مشوق برای تحصیل به زبان فارسی برای غیر ایرانی ها ارائه شد.
