«باغ اروپا»، بدون روتوش

باغِ اروپا بر روی تپه‌ای از اجساد و جنازه‌های مردم بیگناه جهان بنا شده است... اروپای امروز -هر چه باشد و هر طور که درباره‌اش قضاوت کنیم- محصول قرن‌ها جنگ و خونریزی و کشت‌و‌کشتار است اما، این همه‌ی ماجرا نیست... تاریخ به ما می‌گوید که نه فقط اروپا، بلکه بسیاری دیگر از مناطق جهان هم، جنگ و جدال‌های چندصد ساله و تو در تویی را به چشم دیده‌اند و تلفات و خسارات سهمگینی را متحمل شده‌اند؛ اما اروپا یک تفاوت بنیادی با اغلب‌شان دارد... «صادراتِ جنگ» رویه‌ی شومی‌ست که به ویژه در طول قرن‌های ۱۹ و ۲۰ دامن‌گیر مستعمره‌های پر تعداد کشورهای اروپایی شده است؛ و خسارات بعضاً غیر قابل جبران اقتصادی، انسانی و سیاسی را برایشان به بار آورده، و آن‌ها را وارد نزاع‌هایی کرده که در حقیقت هیچ ارتباطی بهشان ندارد... گستره‌ی دخالت‌های استعماری بریتانیا، فرانسه و روسیه -به ویژه در قرن نوزدهم- به قدری افزایش یافته بود که رد پایشان را می‌شد تقریباً در تمام جنگ و جدال‌ها دید... جنگ کریمه، و تبدیل شدنِ یک اختلافِ کوچکِ مذهبی، به یک جنگ بزرگ، به همت همین قدرت‌های استعماری، محتوای اصلی چهارمین قسمت از فصل دومِ نخل و برنو است با عنوان «ایران در بازی بزرگ»...